Kapaklar

Kapak, bir ambalajı kapatmak ve onun içerme, koruma ve saklama fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlamak için kullanılan malzemedir.  Yani ambalajın içindeki ürünün, ambalajın içerisinde kalmasını sağlayan kapak gerektiğinde kolayca mekanik olarak ambalajdan ayrılabilmelidir. 

Kapak seçiminde aşağıdaki faktörler mutlaka dikkate alınmalıdır:

• Kapağın malzemesi ile ambalajın içinde yer alacak ürünün kimyasal açıdan birbirine uyumlu olması gerekmektedir. 
• Kapağın malzemesi ile ambalajın malzemesi birbirine uygun olmalıdır.
• Dolum sırasında kapağın kapatılması mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilmelidir.
• Kapak ambalajdan sızıntı olmasını mutlaka engellemelidir. Aynı şekilde hiçbir gaz, sıvı ya da mikroorganizmanın ambalajın içine girmesini engellemelidir.
• Kapak yerine göre tüketicinin kolay açıp kapatabileceği (yaşlılar için) ya da kolaylıkla açamayacağı (çocuklar için) tipte olmalıdır. 

Metal Kapaklar

Vidalı metal kapaklar

Dişli ya da vidalı metal kapaklar ambalajın ağız kısmındaki dişliler etrafında dönerek, ambalaja geçirilir ve tam bir kapama sağlanır.  Genelde kapağın 360 derece ya da biraz fazla döndürülmesi yeterli olur.  Bu kapaklar, saç levha ya da alüminyumdan imal edilir.  Vidalı kapaklar CT (40 mm ya da üzeri sürekli diş) ve CTB (38 mm’ye kadar sürekli diş) olarak iki gruba ayrılabilir.  Kapak imalatı sırasında şekillendirme prosesinin ardından tümüyle oluşturulmuş kapağın içine plastisol conta akıtılır veya elle yerleştirilir.

Tırnaklı metal kapaklar

Twist ya da tırnaklı metal kapaklar vidalı kapaklardan daha çok stres altındadır ve bu yüzden daha kalın malzemeden üretilir.  Bu kapaklar ambalajın ağzındaki dişleri yakalayacak şekilde tasarlanır.  Kapaktaki tırnaklar, ağızdaki dişlerle kilitlenir ve yumuşak bir conta ile tam kapatma sağlanır.  Bu tip kapakta tam kapatma vidalı kapaktakinden daha az döndürülerek sağlanmakta ve bu yüzden daha seri kapatma gerçekleştirilmektedir. 

“Roll-on” metal kapaklar

“Roll-on” metal kapaklar, önceden baskısı yapılmış metal levhadan imal edilir.  Kapak bir kovana dönüştürülüp içi astarlandıktan sonra kapatılacağı ambalajın ağzına takılır ve kapak kapatma makinesi ile haddelenerek ambalaj kapatılır. 

Bastır kapat/döndür aç metal kapaklar

Pres on/twist off yani bastır kapat/döndür aç metal kapakların içinde plastisol conta bulunur.  Bu conta ısıtılıp vakumla kapatma sırasında genişleyerek ambalajın ağzında bulunan dişli kısma geçer.  Daha sonra tüketici kolaylıkla çevirerek bu kapağı açar.  Bu tür kapakların üst ortasına bazen kabartma bir bölüm yerleştirilir.  Ambalajın içindeki vakum kapağın ortasındaki bu bölümü içine çeker.  Açıldığında ise bu kısım duyulabilecek bir ses çıkararak yukarı doğru kalkar.    

Metal taç kapaklar

Bira ve gazlı içecek şişelerinde kullanılan kapaklardır.  Daha önceden baskısı yapılmış metal levhalardan kesilerek şekillendirilirler.  Kapağın içerisindeki conta da ya önceden hazırlanır ya da kapağın içine plastisol akıtılarak oluşturulur.  Bugün artık döndürülerek açılan yani “twist off” taç kapaklar da sıkça kullanılmaktadır.  Hem açacak kullanılarak hem de döndürülerek açılan bu tip kapaklarda tacın etek kısmı kıvrılıp şişenin ağzına uyumlu hale getirilerek tam kapatma sağlanır. 

Sürtünme ile takılan ve manivela ile açılan metal kapaklar

Bu tür kapaklar vidalı ya da tırnaklı kapaklar gibi üretilir.  En bilinenleri boya kutusu veya kakao kutusu kapaklarıdır.

Tüm bu kapakların kapatılması işlemi genellikle contalar sayesinde olur.  Eskiden ince mantar plakalar conta olarak kullanılırken günümüzde artık genellikle EVA bazlı plastisol contalar tercih edilmektir.  Bu contalar temas edecekleri ürün ile kimyasal açıdan uyumlu olmak zorundadır.  Ambalajın içerdiği ürüne göre bazı contalarda gaz bariyeri özelliği de tercih edilmektedir.

Plastik Kapaklar

Plastik kapaklar hem termoset yani ısıtıldığı zaman katılaşan hem de termoplastik yani ısıtıldığı zaman yumuşayan plastiklerden imal edilebilirler.  Günümüzde termoplastikler diğerlerinin de yerini almaya başlamıştır.

Termoset kapaklar, formaldehit ve amino resinleri gibi polimerlerin uygun kalıplara dökülüp kür edilmesiyle imal edilirler.  Bu kapakların yüksek sıcaklıklara ve kuvvetli çözücülere karşı dayanıklılığı mükemmeldir.  Metal kaplama uygulamaları için ideal malzemelerdir.   

Termoplastik kapaklar ise genellikle polipropilen (PP) ve polietilen (PE) gibi termoplastiklerin enjeksiyonla kalıplanması yöntemi ile üretilirler.

Polipropilen kapaklar, polietilen ile kıyaslandığında daha az viskoelastik deformasyona uğrar.  Şekillendirmesi ve renklendirmesi daha kolay bir malzemedir.  Bu yüzden çok tercih edilmektedir.

Polietilen ise şarap tıpaları gibi çekme uzaması ve az bir deformasyon gerektiği yerlerde sıkça kullanılır.  Kendisinden büyük kaplara gerdirilerek kapatma sağlayacak bazı kapakların da PE’den yapılması uygundur. 

Polistiren (PS) de özellikle parlaklığı ve şeffaflığı nedeniyle kapak uygulamalarında tercih edilen plastiklerdendir.