Polipropilen
(PP) poliolefin sınıfına dahil polimerlerden biridir. Bu polimerler olefin (doymamış
hidrokarbon) monomerlerden türetilirler.
Örneğin, “etilen” olefini polietilenin monomeridir. Propilen ise
polipropilenin monomeridir.
PP’den
elde edilen plastik malzemeler ticari alanda ilk kez 1950’lerde kullanılmaya
başlandı. Polipropileni temel alan termoplastikler polietilene dayalı olanlardan
sonra ticari kullanımı açısından ikinci sıradadır.
Propilen
homopolimerden üretilen plastikler ve kopolimerler sıradan plastik imalat yöntemlerinin
tümü ile üretilebilir. Şişirme kalıplama,
enjeksiyon kalıplama, ısıyla şekillendirme (termoform yöntemi) ve “cast” veya
“oryente” film oluşturma gibi..
Polipropilen
hammaddesi uygun maliyeti ve fiziksel/kimyasal özellikleri sayesinde birçok
gıdanın ambalajlanmasında yaygın olarak tercih edilmektedir. Kaplar, kovalar, kapaklar, tepsiler, şişeler,
poşetler ve ambalaj filmleri bu tip gıda ambalajlarındandır. Polietilen teraftalat (PET)’in lider konumda
olduğu içecek şişeleri ve genellikle yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) plastik
hammaddesinin kullanıldığı süt şişeleri hariç, sert (rijit) gıda ambalajında en
yaygın kullanılan plastik malzemedir.
PP filmler
ya “cast” ya da tek ya da çift yönde gerdirilmiş (oryente edilmiş) MOPP ve BOPP
filmler gibi çeşitlerde üretilmektedirler.
OPP filmlerin gaz bariyer özellikleri (oksijen ve karbon dioksite karşı)
kaplamalar ve çok tabakalı/katlı yapılar kullanılarak arttırılır.
Sızdırmazlık
ise genellikle ya kaplama ya da polietilen veya etilen – propilen kopolimerleri
ile laminasyon yapılarak sağlanır. OPP filmler gıda aromasının kaybını önleyici
özelliktedir, ama bariyer özelliklerinde daha da iyileştirme için bariyer
polimerler ve çok katlı yapılar gerekir.
Poliviniliden
kopolimerler (PVDC), akrilikler ve etilen vinil alkol (EVOH) kullanılan başlıca
gaz bariyeri polimerleridir. Alüminyum yüzey
işlemleri veya alüminyum folyo ile laminasyon da gaz engelleme ve mor ötesi (UV)
ışığı engelleme özelliği kazandırır. Kaplanmış
ve lamine filmler torba ya da poşet halinde, sızdırmaz ambalaj olarak, plastik
tepsilerdeki, karton kaplardaki gıdalar için üst ambalaj olarak ya da kaplarda
kapak olarak kullanılırlar. OPP filmler
şişe etiketi olarak da kullanılır çünkü kâğıttan farklı olarak, bunlar küf
oluşumunu ortadan kaldırır, kolay yırtılmaz, aşınmaya dirençlidir ve soğutucularda
şişenin yüzeyinden ayrılmaz.
Yiyecek
ve içeceklerin doğrudan tüketilmesine yönelik kapların ve tek kullanımlık ürünler
için üretilen karton kutular da polipropilen ile kaplanabilmekte ya da lamine
edilebilmektedir.
Polipropilen
kap ve kovalar enjeksiyon kalıplama ya da ısıyla şekillendirme yöntemleriyle üretilirler.
Şişeler şişirme kalıplama prosesiyle imal
edilir. Soslarda ve hazır yemeklerde
kullanılanlar başta olmak üzere şişelerde, kaplarda ve tepsilerde güçlü gaz bariyer
özelliği olması gerekiyorsa, bunlar polipropilen tabakalar arasında iç tabaka olarak
bariyer polimeri (genellikle EVOH) içeren çok katlı yapı olarak üretilirler. EVOH’u polipropilene bağlamak için yapıştırıcı
madde gerektiğinden, bu tür çok katlı yapılarda ayrı ayrı beş kat bulunur. Tipik
yapıştırıcılar arasında % 82 – 90 etilen içeren etilen vinil asetat (EVA) – vinil
alkol terpolimerler sayılabilir. Eng elleyici kat olarak EVOH içeren beş katlı bir
şişenin yapısı şekilde gösterilmiştir.
Son
yıllarda polipropilen bazı uygulamalarda diğer plastiklerin yerini almıştır. Bunun en tipik örneği şekerleme ambalajlarında
kullanılan rejenere selüloz filmler (selofan) dır. Selofanın hem “kırışma” hem de tam bükülme
özellikleri polipropilen filmlerde de elde edilebilmektedir. Sıvı ve katı yağlara dayanıklı olan
polipropilen margarin kaplarında da kullanılan başlıca plastik türüdür.
Polipropilen
hammaddesi, kristal polistiren (GPPS) kadar olmasa da şeffaf görünümlü kap ve
bardaklar için kullanılabilmektedir. Diğer
uygulamalar arasında sıcak dolum için sterilize ya da pastörize edilebilen
kavanozlar sayılabilir.
Polipropilenin
erime noktasının nispeten yüksek olması, plastiğin, ister kap isterse kaplamalı
levha biçiminde olsun, hazır yemekler gibi gıdaların mikrodalgada ısıtılmasında/pişirilmesinde
kullanılabilmesi kolaylığı sağlar.
PP unlu
mamuller, sebze ve meyve gibi gıda maddelerinin perakende dökme teslimatı için tekrar
kullanılabilen çuval ve benzeri taşıma ambalajlarında da kullanılır.
Polipropilenden
imal edilen ambalajların başlıca tipleri be bunların kullanıldığı gıda türleri
şöyle özetlenebilir:
Kaplar:
Yoğurt, margarin, peynir, mikrodalgada kullanılabilecek kaplar,
“Cast”
filmden torbalar: Ekmek ambalajları,
OPP
filmden torbalar / ambalajlar: Cips, kuruyemiş, müsli, bisküvi, şekerleme, baharat,
makarna, pirinç, şeker ve çikolata ambalajları,
Karton
kutulardaki yiyecekler için OPP film kaplama: Dondurulmuş sebze ve meyve, pişmiş
et, börek, unlu mamuller, vb. ürünler için ambalaj filmleri,
Çok
katlı filmler: Et ve balık gibi gıdalar için kontrollü atmosferde ambalajlama
işlemine uygun filmler,
Torbalar:
Kurutulmuş ürünler, hazır
çorba vb. ürünler için poşetler,
Bariyer
özellikli şişeler: Keççap şişesi,
Şişe
kapakları: Alkolsüz içecekler, sirke, maden suları ve sıvı yağlar için
kapaklar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder